Evlilik, hayatın en önemli adımlarından biridir; iki insanın hayatlarını birleştirdiği bir yolculuktur. Ancak bu birliktelik sadece duygusal değil, aynı zamanda ekonomik bir ortaklıktır. Bu nedenle, evlilik birliğinin sona ermesi durumunda, özellikle boşanmada mal paylaşımı konusu, tarafların en çok merak ettiği hukuki süreçlerden biridir. Peki, evlilikte mal paylaşımı tam olarak ne anlama gelir ve Medeni Kanun çerçevesinde haklarınız nelerdir? Bu yazıda, karmaşık gibi görünen bu süreci sade ve anlaşılır bir dille ele alarak aklınızdaki tüm soruları yanıtlayacağız.
Türkiye'deki Yasal Mal Rejimi: Edinilmiş Mallara Katılma
Eğer evlenirken noter huzurunda farklı bir mal rejimi belirlemediyseniz, 1 Ocak 2002'den sonra yapılan tüm evliliklerde otomatik olarak "Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi" geçerlidir. Bu rejim, en basit tanımıyla, evlilik süresince eşlerin emeğiyle veya geliriyle elde ettiği tüm mal varlığının, boşanma durumunda yarı yarıya paylaşılması esasına dayanır. Peki, hangi mallar paylaşıma girer, hangileri girmez? İşte burada "edinilmiş mal" ve "kişisel mal" ayrımı devreye giriyor.
Edinilmiş Mal Nedir?
Edinilmiş mallar, evlilik birliği devam ederken, eşlerden birinin veya her ikisinin emeğinin karşılığı olarak elde ettiği tüm değerlerdir. Bunlar, boşanma sırasında paylaşılacak olan ana varlıklardır. Türk Medeni Kanunu'na göre edinilmiş mallara şunlar örnek verilebilir:
- Çalışma karşılığı elde edilen maaşlar, primler, ikramiyeler
- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının yaptığı ödemeler (örn. kıdem tazminatı)
- Kişisel malların gelirleri (örn. evlilik öncesi sahip olunan bir evin kira geliri)
- Edinilmiş malların yerine geçen değerler (örn. maaşla alınan araba veya ev)
Kişisel Mal Nedir?
Kişisel mallar ise paylaşıma dahil edilmez ve hangi eşe aitse onda kalmaya devam eder. Bu mallar, evlilik birliğinin ortak emeğiyle kazanılmamış varlıklardır. Başlıcaları şunlardır:
- Yalnızca eşlerden birinin kişisel kullanımına yarayan eşyalar (giysiler, takılar vb.)
- Evlenmeden önce sahip olunan mallar (bekarlık döneminden kalan ev, araba, banka hesabı)
- Evlilik sırasında miras yoluyla veya karşılıksız kazandırma (bağış) ile elde edilen mallar
- Manevi tazminat alacakları
- Kişisel malların yerine geçen değerler (örn. miras kalan evi satıp yerine başka bir ev almak)
Önemli bir not: Düğünde takılan takılar (ziynet eşyaları), Yargıtay kararlarına göre genellikle kadına ait kişisel mal sayılır ve paylaşıma dahil edilmez.
Mal Paylaşımı Davası Nasıl İşler?
Mal paylaşımı, boşanma davasıyla birlikte veya boşanma kararının kesinleşmesinden sonra ayrı bir dava olarak açılabilir. Süreç genellikle şu adımları izler:
- Dava Dilekçesi: Taraflardan biri, mal paylaşımı talebini içeren bir dilekçe ile Aile Mahkemesi'ne başvurur.
- Mal Varlığının Tespiti: Mahkeme, evlilik süresince edinilen tüm mal varlıklarını (taşınmazlar, araçlar, banka hesapları, şirket hisseleri vb.) ilgili kurumlardan sorarak tespit eder.
- Değerleme ve Hesaplama: Bilirkişiler aracılığıyla malların boşanma davasının açıldığı tarihteki güncel değerleri belirlenir. Edinilmiş mallar ve kişisel mallar ayrıştırılır.
- Paylaşım Kararı: Mahkeme, yapılan hesaplamalar sonucunda her bir eşin alacağı payı belirleyerek kararını verir. Bu paylaşım genellikle malların değerinin yarısının diğer eşe ödenmesi (nakdi paylaşım) şeklinde olur.
Evlilik Sözleşmesi (Mal Rejimi Sözleşmesi) Her Şeyi Değiştirir mi?
Evet, değiştirir. Eşler, evlenmeden önce veya evlilik sırasında bir noter huzurunda "mal rejimi sözleşmesi" imzalayarak yasal rejimden farklı bir paylaşım usulü belirleyebilirler. Türkiye Noterler Birliği'nin de belirttiği gibi, bu sözleşmelerle seçilebilecek diğer rejimler şunlardır: Mal Ayrılığı, Paylaşmalı Mal Ayrılığı ve Mal Ortaklığı. Evlilik sözleşmesi, özellikle eşlerden birinin kendine ait bir işletmesi veya evlilik öncesinden gelen önemli bir mal varlığı varsa, olası bir boşanma durumunda yaşanabilecek anlaşmazlıkları en başından önlemek için etkili bir yoldur.
Sonuç: Haklarınızı Bilmek En Büyük Güvencenizdir
Mal paylaşımı, boşanma sürecinin en hassas ve teknik detaylar içeren aşamalarından biridir. Yasal olarak varsayılan rejim olan "Edinilmiş Mallara Katılma", evlilik birliğine yapılan katkıların adil bir şekilde bölünmesini amaçlar. Ancak her evlilik ve boşanma durumu kendine özgüdür. Kişisel malların ve edinilmiş malların doğru bir şekilde ayırt edilmesi, borçların durumu ve katkı payı alacakları gibi pek çok faktör, sonucu doğrudan etkileyebilir. Bu nedenle, hak kaybı yaşamamak ve süreci doğru bir şekilde yönetmek için mutlaka bir aile hukuku uzmanından (avukat) destek almanız en doğru yaklaşım olacaktır.