Hayatın akışı içinde kimse bir iş kazası geçirmeyi beklemez, ancak bu tatsız durum maalesef çalışma hayatının bir gerçeğidir. Böyle bir olayla karşılaştığınızda ne yapacağınızı bilmek, paniklemek yerine haklarınızı korumanıza yardımcı olur. İşte bu noktada iş kazası hukuku devreye giriyor. Bu rehber, bir iş kazası sonrasında atmanız gereken adımları ve sahip olduğunuz yasal hakları, karmaşık hukuki terimlere boğulmadan, anlaşılır bir dille size anlatmak için hazırlandı. Amacımız, bu zorlu süreçte size yol gösterecek temel hukuki ipuçlarını sunmaktır.
İş Kazası Nedir ve Hangi Durumlar İş Kazası Sayılır?
Genel kanının aksine, iş kazası sadece iş yerinin dört duvarı içinde meydana gelen olaylarla sınırlı değildir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre iş kazası, sigortalının iş yerinde bulunduğu sırada, işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevli olarak iş yeri dışında başka bir yere gönderilmesi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır. Gelin, bu tanımı biraz daha somutlaştıralım.
H3: İş Yerinde Meydana Gelen Olaylar
Bu en bilinen senaryodur. Ofiste, fabrikada, şantiyede veya işin yapıldığı herhangi bir alanda, mola zamanları da dahil olmak üzere, başınıza gelen her türlü kaza bu kapsama girer. Örneğin, üretim bandında elinizi sıkıştırmanız veya ofiste ıslak zeminde kayıp düşmeniz birer iş kazasıdır.
H3: Görevli Olarak Başka Yere Gönderilme Durumları
İşvereniniz tarafından bir toplantı, müşteri ziyareti veya eğitim gibi bir görevle iş yeri dışına gönderildiğinizde başınıza gelen kazalar da iş kazası olarak kabul edilir. Örneğin, müşteri ziyaretine giderken geçirdiğiniz trafik kazası bu kategoriye girer.
H3: İşe Gidiş Geliş Sırasında Yaşananlar
İşverenin sağladığı bir servisle işe gidip gelirken meydana gelen kazalar da iş kazasıdır. Kendi aracınızla veya toplu taşıma ile yaptığınız yolculukların bu kapsama girip girmemesi durumu ise olayın özelliklerine göre değişiklik gösterebilmektedir.
İş Kazası Sonrası Atılması Gereken Adımlar
Bir kaza anında doğru adımları atmak, hem sağlığınız hem de yasal haklarınız için kritik öneme sahiptir. Sakinliğinizi koruyarak aşağıdaki adımları izlemeye çalışın.
H3: Acil Tıbbi Yardım Alınması ve Raporlama
Her şeyden önce sağlık gelir. Kazanın hemen ardından en yakın sağlık kuruluşuna başvurun ve tedavi olun. Yaşadığınız olayın bir iş kazası olduğunu doktorunuza mutlaka belirtin. Alacağınız tıbbi raporlar, ilerideki hukuki sürecin temelini oluşturacaktır.
H3: Durumun İşverene Bildirilmesi
Kazayı vakit kaybetmeden işvereninize veya ilgili amirinize bildirin. Bu bildirimi mümkünse yazılı olarak (e-posta, tutanak vb.) yaparak kayıt altına almak, ileride yaşanabilecek uyuşmazlıkları önler.
H3: SGK'ya Bildirim Süreci
İş kazasının işveren tarafından, olayın olduğu yeri yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) ise en geç kazadan sonraki 3 iş günü içinde bildirilmesi yasal bir zorunluluktur. Eğer işveren bu bildirimi yapmazsa, bu hakkınızı kaybetmemek için durumu kendiniz SGK'ya bildirebilirsiniz.
İş Kazası Sonucu Sahip Olduğunuz Hukuki Haklar
İş kazası hukuku, çalışanın uğradığı zararları telafi etmek için çeşitli haklar tanır. Bu haklar, SGK tarafından sağlanan yardımlar ve işverene karşı açılabilecek davalar olarak ikiye ayrılır.
H3: Geçici ve Kalıcı İş Göremezlik Ödeneği
Tedaviniz süresince çalışamadığınız günler için SGK tarafından size 'geçici iş göremezlik ödeneği' (rapor parası) ödenir. Eğer kaza sonucu kalıcı bir sakatlık veya meslekte kazanma gücü kaybı yaşadıysanız, maluliyet oranınıza göre 'sürekli iş göremezlik geliri' bağlanabilir.
H3: Maddi ve Manevi Tazminat Davaları
Eğer iş kazasının meydana gelmesinde işverenin bir kusuru (örneğin iş güvenliği önlemlerini almaması) varsa, işverene karşı maddi ve manevi tazminat davası açma hakkınız doğar.
- Maddi Tazminat: Tedavi masraflarınız, çalışamadığınız için uğradığınız gelir kaybı ve gelecekteki ekonomik kayıplarınızı kapsar.
- Manevi Tazminat: Kaza nedeniyle yaşadığınız acı, elem, keder ve psikolojik sarsıntı için talep edilen tazminattır.
Özet ve Sonuç
Bir iş kazası geçirmek şüphesiz travmatik bir deneyimdir. Ancak bu zorlu süreçte yalnız olmadığınızı ve yasaların sizi koruduğunu unutmayın. Kazanın tanımını bilmek, sonrasında doğru adımları atmak ve maddi-manevi haklarınızın farkında olmak, bu süreci en az hasarla atlatmanıza olanak tanır. İş kazası sonrası bildirim süreleri ve dava süreçleri teknik detaylar içerebildiğinden, hak kaybı yaşamamak adına bir hukuk profesyonelinden destek almanız her zaman en doğru yaklaşım olacaktır.