Her gün milyarlarca dijital içerik üretiyor ve tüketiyoruz. Sosyal medya akışları, haber siteleri, bloglar ve forumlar hayatımızın ayrılmaz bir parçası. Peki, bu sınırsız bilgi okyanusunda kişisel sınırlarımız nerede başlıyor, nerede bitiyor? İnternet yayınları aracılığıyla yapılan paylaşımlar, bazen farkında olmadan ya da kasıtlı olarak en temel haklarımızdan birini, yani kişilik hakları bütünlüğümüzü zedeleyebiliyor. Bu makalede, sıkça karşılaşılan kişilik hakları ihlalleri konusunu mercek altına alacak ve dijital dünyada kendimizi nasıl koruyabileceğimize dair pratik bilgiler sunacağız.
Kişilik Hakları Nedir ve Neleri Kapsar?
Konunun derinine inmeden önce en temel soruyu cevaplayalım: Kişilik hakları tam olarak ne anlama geliyor? En basit tanımıyla kişilik hakları, bir kişiyi var eden, onu diğerlerinden ayıran tüm maddi ve manevi değerler üzerindeki mutlak haklarıdır. Bu haklar, doğuştan kazanılır, devredilemez ve vazgeçilemez niteliktedir. Türk Medeni Kanunu’nun 24. maddesi, “Hukuka aykırı olarak kişilik hakkına saldırılan kimse, hâkimden, saldırıda bulunanlara karşı korunmasını isteyebilir” diyerek bu hakları yasal güvence altına almıştır. İnternet ortamı da bu güvencenin dışında değildir.
Maddi ve Manevi Bütünlük
Kişilik haklarının temelinde bireyin yaşamı, vücut bütünlüğü ve sağlığı gibi maddi değerleri yer alır. Bununla birlikte, kişinin şerefi, haysiyeti, özel yaşamının gizliliği, ismi ve resmi gibi manevi değerleri de aynı derecede koruma altındadır. İnternet üzerinden yapılan tehditler, tacizler veya kişiyi küçük düşürücü yorumlar, doğrudan bu bütünlüğe yapılmış birer saldırıdır.
Şeref, Haysiyet ve İtibar
Sosyal medya yorumları, blog yazıları veya forum tartışmaları aracılığıyla bir kişi hakkında asılsız iddialarda bulunmak, hakaret etmek veya onu toplum nezdinde küçük düşürmek, şeref ve haysiyete yönelik en yaygın dijital saldırı türlerindendir. Klavyenin arkasına saklanarak yapılan bu tür eylemlerin ciddi hukuki sonuçları bulunmaktadır.
Özel Hayatın Gizliliği ve Kişisel Veriler
Bir kişinin rızası olmaksızın özel konuşmalarını, e-postalarını, fotoğraflarını veya kişisel bilgilerini (adres, telefon numarası vb.) internette yayınlamak, özel hayatın gizliliğini ve kişisel verilerin korunması hakkını ihlal eder. Kişisel Verileri Koruma Kurumu (KVKK), bu alandaki yasal çerçeveyi belirleyen ve denetleyen en önemli otoritedir.
İnternet Yayınlarında Sıkça Görülen Kişilik Hakkı İhlalleri
Teorik bilgileri bir kenara bırakıp pratiğe dönecek olursak, internette karşımıza çıkabilecek ihlal türleri oldukça çeşitlidir.
Hakaret, İftira ve Dezenformasyon
Anonim hesaplar veya gerçek kimliklerle, bir kişi veya kurum hakkında kasıtlı olarak onur kırıcı, aşağılayıcı ifadeler kullanmak veya gerçeğe aykırı bilgiler yayarak itibarını zedelemeye çalışmak, en sık karşılaşılan ihlallerin başında gelir.
İzinsiz Fotoğraf ve Video Paylaşımı
Bir kişinin özel anlarına ait, kamuya açık olmayan bir fotoğrafının veya videosunun izni alınmadan sosyal medyada veya haber sitelerinde paylaşılması, hem özel hayatın gizliliğine hem de kişinin resim üzerindeki hakkına açık bir saldırıdır.
"Unutulma Hakkı"nın İhlali
Geçmişte yaşanmış ve güncelliğini yitirmiş, kişi için olumsuz sonuçlar doğuran bir haberin veya içeriğin, internet arşivlerinde kalıcı olarak yer alması da bir hak ihlalidir. Bireyler, belirli koşullar altında, kendileriyle ilgili eski ve alakasız bilgilerin arama motoru sonuçlarından kaldırılmasını talep etme hakkına sahiptir.
Kişilik Hakları İhlal Edildiğinde Ne Yapmalı?
Dijital bir saldırıya maruz kaldığınızda çaresiz değilsiniz. Hukuki olarak atabileceğiniz birkaç önemli adım bulunmaktadır:
- İçerik Sağlayıcıya Ulaşma: İlk adım, ihlalin gerçekleştiği web sitesi veya sosyal medya platformuyla iletişime geçerek içeriğin kaldırılmasını (tekzip veya düzeltme) talep etmektir.
- Erişimin Engellenmesi Talebi: Talebiniz sonuçsuz kalırsa, Sulh Ceza Hâkimliği'ne başvurarak hukuka aykırı içeriğe erişimin engellenmesini talep edebilirsiniz.
- Tazminat Davası: Uğradığınız maddi veya manevi zararlar için Asliye Hukuk Mahkemesi'nde tazminat davası açma hakkınız bulunur.
- Suç Duyurusu: Eğer eylem aynı zamanda hakaret, tehdit, iftira gibi bir suç teşkil ediyorsa, Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunabilirsiniz.
Sonuç
İnternet, ifade özgürlüğü için paha biçilmez bir alan olsa da, bu özgürlük başkalarının haklarının başladığı yerde sona erer. Dijital içerik üretirken ve tüketirken kişilik haklarının kutsallığını ve kişisel sınırların önemini aklımızdan çıkarmamalıyız. Kendi haklarımızı bilmek ve bir ihlal durumunda nasıl hareket edeceğimizi öğrenmek, dijital dünyadaki varlığımızı daha güvenli ve huzurlu kılar. Unutmayın, sanal alemdeki parmak izleriniz gerçektir ve hukuk, ekranın ardında da sizi korumak için vardır.